Szanowni Państwo,
Z przyjemnością pragnę zaprosić do lektury specjalnego wydania naszego czasopisma TiTI. Jest ono bezpośrednio związane z obchodami 90-lecia Instytutów, które od 4 września 1928 r. tworzyły „sztafetę” i continuum jednostek naukowych, która obecnie materializuje się pod nazwą Instytut Łączności ‑ Państwowy Instytut Badawczy.
Twórcą tej sztafety Instytutów i jej wieloletnim „sternikiem” był profesor Janusz Groszkowski. To on jako młody doktor we wrześniu 1928 roku został dyrektorem powołanego wtedy Instytutu Radiotechnicznego (IR). Następnie, w 1934 roku, przez przyłączenie do IR „Laboratoriów Teletechnicznych Poczt i Telegrafów”, został dyrektorem większej jednostki, która zmieniła nazwę na Państwowy Instytut Telekomunikacyjny. Profesor Groszkowski kierował Instytutem do 1951 roku (z przerwą na czas okupacji), kiedy to rozwijając swoje kompetencje Instytut zmienił nazwę na Instytut Łączności (IŁ). Od tego czasu, do 1981 roku profesor Groszkowski kierował Radą Naukową IŁ wpływając na jego kierunki rozwoju i kompetencje. Te 90 lat to nie tylko ciągłość w osobie profesora, ale to również nieprzerwany okres pracy zespołów badawczo-rozwojowych, które w tych jednostkach naukowych pracowały. Ich celem zawsze była merytoryczna praca na rzecz państwa i społeczeństwa.
Ten wyjątkowy numer TiTI zawiera 7 artykułów, które przybliżają historię wspomnianych placówek naukowych, czyli Instytut Radiotechniczny i sylwetkę prof. Janusza Groszkowskiego oraz nowe obszary aktywności merytorycznej, które obecnie rozwijamy i które będą stanowić o nowych kompetencjach IŁ w przyszłości.
Pierwszy tekst „Instytut Radiotechniczny 1928–1934” autorstwa Pawła Woźniaka opisuje początki polskiej radiotechniki w okresie po I wojnie światowej oraz inicjatywę powołania Instytutu Radiotechnicznego w 1928 roku. W artykule przedstawiono, opracowane w oparciu o dostępne materiały historyczne kulisy powstania Instytutu, jego organizację, działalność i prace badawcze prowadzone w latach 1928–1934. Wspominani są także trzej pionierzy polskiej radiokomunikacji: Janusz Groszkowski, Kazimierz Jackowski i Dymitr Sokolcow. Czytelników interesujących się historią radiotechniki powinien zainteresować wykaz publikacji naukowych pracowników Instytutu Radiotechnicznego, wskazujący szeroki zakres ich zainteresowań badawczych.
Kolejne opracowanie pt. „Profesor na trudne czasy”, autorstwa Bolesława Orłowskiego, przedstawia sylwetkę twórcy Instytutu Radiotechnicznego prof. Janusza Groszkowskiego, jego życie, dorobek naukowy i społeczny. W artykule przedstawiono także sylwetki i znakomity dorobek wielu innych inżynierów i naukowców, uczniów i współpracowników prof. Groszkowskiego, którzy często, na skutek wydarzeń II wojny światowej swoją główną działalność badawczą wykonywali poza granicami kraju, głównie w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Omówiono postacie i osiągnięcia m.in. Stanisława Ryżko, Wacława Struszyńskiego, Juliusza Huperta, Henryka Magnuskiego, Zygmunta Jelonka, Józefa Kosackiego.
Następne materiały są poświęcone teraźniejszości i przyszłości badań prowadzonych w Instytucie Łączności.
Tę część numeru otwiera artykuł Rafał Pawlaka „Pole elektromagnetyczne – źródła, regulacje i pomiary” dotyczący ważnych technicznie i społecznie problemów pól elektromagnetycznych (PEM) z radiowego zakresu częstotliwości. Jest to obszar szczególnie istotny w kontekście rozwoju systemów bezprzewodowych, sieci 5G i obaw niektórych środowisk, jaki wpływ mają fale radiowe na zdrowie człowieka.
Następny tekst „Instytut Łączności wobec wyzwań związanych z wdrażaniem sieci 5G w Polsce”, którego autorami są Piotr Krawiec, Jordi Mongay Batalla, Mariusz Gajewski, Konrad Sienkiewicz, Piotr Wiśniewski i Waldemar Latoszek dotyczy zaangażowania Instytutu Łączności w nową rewolucję w obszarze telekomunikacji i teleinformatyki, czyli sieci 5G.
Kolejna praca to artykuł Elżbiety Andrukiewicz i Nilsa Tekampe zatytułowany „Laboratorium oceny cyberbezpieczeństwa w Instytucie Łączności – wymagania i wytyczne”. Dotyczy on aktywności budowanego w Instytucie laboratorium, które ma być kluczowym elementem Krajowego Systemu Oceny Cyberbezpieczeństwa zgodnego z Common Criteria. O wadze tej problematyki, szczególnie w dobie prac nad sieciami 5G i IoT nikogo nie trzeba przekonywać.
Kolejny artykuł „Aktywność Instytutu Łączności na rzecz rozwoju nowoczesnych systemów i technik satelitarnych” autorstwa Krzysztofa Bronka, Adama Lipki, Michała Marszalca i Rafała Niskiego dotyczy aktywności IŁ w obszarach technik satelitarnych, skupia się głównie na badaniach dostępności sygnałów GNSS, opisie standaryzacji i rozwoju nowego systemu łączności na morzu VDES, pracach związanych z opracowaniem koncepcji polskiego satelity AIS/VDES oraz metrologią czasu.
Ostatnia publikacja została poświęcona współpracy Instytutu Łączności z wybranymi organizacjami międzynarodowymi oraz dwóm konferencjom organizowanym przez IŁ, a które wywarły znaczący wpływ międzynarodowy. Opracowanie „Współpraca Instytutu Łączności z wybranymi partnerami zagranicznymi”, którego autorami są Ryszard Strużak, Maciej Grzybkowski, Wojciech Hałka, Marek Jaworski, Ewa Kapuściarek, Adam Lipka, Władysław Moroń, Janusz Sobolewski, przedstawia historię międzynarodowej współpracy Instytutu Łączności w wybranych dziedzinach z ITU, CEPT, IEC, IALA-IMO, ETSI, URSI, IEEE-EMCS, ICTP,
OWŁ/RWPG. Opisano powstanie i znaczenie dwóch konferencji powstałych z inicjatywy i przy współudziale zespołów naukowych Instytutu Łączności: Sympozjum Kompatybilności Elektromagnetycznej – EMC Wrocław i Międzynarodowej Konferencji Optycznych Sieci Przezroczystych – ICTON. Ten ostatni artykuł łączy w sobie historię i współczesność Instytutu Łączności pokazując początki współpracy pracowników IŁ w organizacjach międzynarodowych i współczesnych konferencjach EMC Europe i ICTON, które co roku organizowane są w jednym z krajów europejskich i gromadzą kilkuset uczestników z całego świata.
Korzystając z okazji chciałbym poinformować, że ten numer naszego kwartalnika jest niestety ostatnim wydaniem, bowiem zawieszamy wydawanie tego polskojęzycznego czasopisma. Serdeczne podziękowania składam wieloletniemu redaktorowi naczelnemu kwartalnika, dr Andrzejowi Hildebrandtowi, całemu zespołowi redakcji czasopism oraz wszystkim autorom i recenzentom.
Życzę ciekawej i miłej lektury.
Jerzy Żurek
Dyrektor Instytutu Łączności